මේඝදූතය
කාලිදාසයන්ගේ ශ්‍රේෂ්ඨතම කාව්‍ය රචනය ලෙස ‘‘මේඝදුත කාව්‍ය’හැ`දින්විය හැකි ය.ඊට ප‍්‍රධාන හේතුවක් වන්නේ, මේඝදූතය ඛණ්ඩ කාව්‍යයක් ලෙස අලංකාරිකයන්
හැ`දින්වුව ද මෙහි ඇති උසස් බව නිසාවෙන් එය
නිශ්චිත ලෙස වර්ග කල නොහැකි නිසාවෙනි.
කාලිදාසයන් ඉතා දැඩිසේ සොබාදහමට ආදරය කළ මානව හිතවාදී
චරිතයකි. ඔහුගේ කාව්‍ය තුළ හෝ වේවා නාට්‍ය තුළ හෝ වේවා ඔහු සොබා සෞන්දර්ය ප‍්‍රබල ලෙස
හුවා දක්වයි.
වළාකුලක් , දූතයෙකු වශයෙන් යොදා ගැනීම කාව්‍යකරණයේ නව්‍ය කඩඉමකි. මල්ලිනාථ නම් ව්‍යඛ්‍යානකරු
දක්වන්නේ කාලිදාසයන් මෙහිදී වාල්මිකීන්ගේ ප‍්‍රයෝගයක් ආදර්ශයට ගෙන ඇති බව ය.
එමෙන් ම සීතා කුමරියගෙන් වෙන් වූ රාම කුමරු, හනුමාන් නම් වානර නායකයා අතේ ඇයට සංදේශයක්
යවන ලද පුවත පදනම් කරගෙන මේඝදූතය රචනා කරන්නට ඇතියි කියා ද මතයක් ඇත.
මෙය භාව ගීතයක් යැයි ද හ`දුන්වයි. මන්ද යත් කාමුක ස්ත‍්‍රීන්ගේ සිතුවිලි හැඟවීමට යොදාගත්
ස්වාභාවික දර්ශනයන්ගේ ශෝභාව හා ලාලිත්‍යය ද අතර අන්‍යෝන්‍ය සම්බන්ධයක් දක්වන මෙහි පද්‍යයන්
ගෙන් උපදවනු ලබන මුඛ්‍ය රසය ශෘංගාරය වන නිසාවෙනි.
මේඝදූතය නම් අපූරු කාව්‍යයේ පද්‍ය 120 ක් පවතී. මෙහිදී විරහ වේදනාවෙන් පෙළෙන යකෙකුගේ
මනසේ ප‍්‍රලාපය කාලිදාසයන් විසින් ලාලිත්‍යයමය ආකාරයකට කවියට නගා ඇත.
මේඝදූතය රචනා කිරීමේ දී කාලිදාසයන් රාමායණයේ 4 වැනි පුස්තකයේ 28 වන සර්ගයේ එන වර්ෂා කාල වර්ණයෙන් අදහස්
ලබා ගන්නා නිසැක ය. එක් තරුණයක් සෙනෙවියෙකුට, යකුන්ට අධිපති කුවේරයා විසින් මනස නම් පියුම්
විල ආරක්ෂා කරන්නට පවරා තිබූ අතර, ඔහු
සිය රාජකාරිය නිසි පරිදි නොකිරීම නිසාවෙන් කුවේරයා විසින් ඔහු වසරකට රටින් පිටුවහල්
කරමින් ද`ඩුවම් දෙයි.
යක්ෂ තෙම, තාග්පුරයට ආසන්න මධ්‍යම ඉන්දියාවේ රාම ගිරයට වී කාලය ගත කරයි. මේ අතරතුර
වැසි කාලයේ දී උතුරු දිග බලා පාවී යන වළාකුලක් දකින ඔහුට සොවින් බරව පසුවන සිය බිරිය වෙත සැනසිලිදායක බලාපොරොත්තු
සහගත හසුනක් යැවීමේ අදහසක් පහළ වෙයි.
අම්රකුට පර්වතය පසුකරමින් යන අතරේ වැසි දියෙන් එහි
ඇති වී තිබෙන ලැව් ගිනි නිවමින්, නර්මදා
ග`ග හා වින්ධ්‍යා ක`දුවැටිය ද, පසුකොට විදිශා නුවර, වෙත‍්‍රවතී නදිය, අවන්තියේ උදේනි නුවර, ශුද්ධ වූ කුරුෙක්‍ෂත‍්‍රය, ගංගා නම් ග`ග සහ එය ආරම්භ වන ක`දු පෙළ ද මතුයෙන් ගොස් අවසානයේ කෛලාසය මතුයෙහි
අලකාවට සැපත් වන මෙන් ඔහු වැහි වළාවකට අමතා කියයි.
අලකාපුර හා යක්‍ෂයාගේ නිවස ද වර්ණිත ය සිය පියඹුව
සිහිනෙන් බයවී නොනැගිටිනු වස් විදුලියෙහි ආලෝක කදම්භය කණාමැදිරි එළිය තරම් අඩු කරන
ලෙසත්, හ`ඩ පිට නොවන සේ අකුණු සැර වෙළා ගන්නා ලෙසත් යක්ෂයා වළාකුලට ආයාචනා කරයි.
නෙළුම් තුෂාරයෙන් බරව මැලවී යන්නාක් මෙන්, ඇය හද සොවින් මැලවී ගොස් ඇතැයි ඔහු පවසයි.
සිය ප‍්‍රිය හිමියා ගීතියකින් පිදීමට ඈ සැරසෙන්නී, ගීතය අමතකව ගොස් ඈ හිමියාගෙන් වියෝවී ගත වූ දින
ගණන් මල් වලින් ගැන බලයි.
දෙදෙනා නැවත එක් වීමේ ද හසුන ද වළාකුල ගෙන යා යුතු
ව ඇත. එදිනට ආදරය දහස් ගුණයකින් වැඩි වෙයි.
සංස්කෘත සාහිත්‍ය කෘතීන් අතරින් ග‍්‍රීක ශෝක ගීතයට
ළගින් ම නෑකම් කියන්නක් ලෙස මේඝදූතය පෙන්වා
දිය හැකිය. ස්කිලර් ‘‘ මාරියා ස්ටුවට් ’’ නම් සිය ග‍්‍රන්ථයේ දී සතුරන් අත පත් දේවිය ලවා, තමා සිය තුරුණු විය සතුටින් ගත කළ දේශය
පුරා දකුණු දිග බලා පාවී යන වළාකුලක් අත සුභ පැතුම් යවයි. ඇය ප‍්‍රංශ දේශය ස`දහට ම හැර දමා යන අතර ඈ පිළිබ`ද සැබෑ කරුණාවක් පාඨකයා තුළ උපදින මුත්, කාලිදාසයන්ගේ මේඝ¥තය එන යක්ෂයා හා ඔහුගේ අඹුව ද`ඩුවම් කාලය අහවර වූ පසු යළි එක්වීම ස්ථීර
බැවින් ඔවුන් කෙරෙහි සැබෑ කරුණා රසයක් ජනනය නොවේ යැයි පැවසුව ද එය එතරම් පළල් වූ දෝෂයක්
ලෙස නොගත යුතු ය.
මෙහි පෙම්වතුන්ගේ හද සොවින්, එකිනෙකා සිහි කරමින් ලබන ශෝකාත්මක සන්තුෂ්ටියත්
නැවත එක්වීමේ අපේක්ෂා සහගත ආශාවත් දක්වන අන්දම ගත් විට ඊට පාදක වන්නට ඇත්තේ කාලිදාසයන්ගේ
ජීවන අත්දැකීම් විය හැකි ය.
කාලිදාසයන්ගේ කාව්‍යය වත්සභට්ටි විසින් අනුකරණය
කර ඇති අතර, ඉන්පසුව ඒවා අනුකරණය කිරීමේ අසාර්ථක ප‍්‍රයත්න
කිහිපයක් දරා ඇත.
උදා :- ධොයිකගේ පවනදුත (12 වන සියවස), ජෛනයෙකු වූ ජිනසේන විසින් රචිත -පාර්ශ්වාභ්‍යුදය
(8 වන සියවස)
සුන්දර කාන්තාවන් පිළිබ`ද සිදු කර ඇති වර්ණනාවන් තුළින් කාන්තාව
පිළිබ`ද ඔහු සතු වූ දැනුම , සංස්කෘතිය ඉවහල් කරගෙන ඇතුවාට සැක නැත.
මහා කාල දේවලයෙහි නාට්‍යාංගනාවන් පිළිබ`ද වන කොටස ඉතා අලංකාරවත් ව දක්වා ඇති අතර
ම එකල කාලි දෙවියන් හා සබැ`දි ආගමික සංස්කෘතිය හා ඒවටා බිහිව තිබූ
නර්තන සම්ප‍්‍රදායන් හා චාරිත‍්‍රවිධි පිළිබ`ද ව ද කාලිදාසයන්ට මනා අවබෝධයක් තිබී ඇත.
දියසුළි සහිතව වේගයෙන් ගලා බසින නිර්වින්ද්‍යා නදිය
දැඩි කාමුක හැ`ගීම් කියාපාන ස්ත‍්‍රියක මෙන් කාළිදාසයන්
ට පෙනේ. තම සැමියා නොමැති සොවින් පසුවන බිරිය නිවසට වී හුදෙකලාවේ
එකී විරහව වි`දවන අන්දම අතිශය රමණීය ලෙස කාලිදාසයන් විසින්
පද්‍ය 3 කින් අපූරුවට දක්වා ඇත.
වියෝ දුකින් සිටින යක්ෂණිය, පෙර සිය සැමියා ගත කළ ප‍්‍රීතිමත් සමය සිහිකරමින්
ශෝකය මැඩ ගන්නට ප‍්‍රයාස දරන අන්දම, සවිස්තරව දක්වා ඇත.
- · වීණාව වැයීමට කැමති වුව ද ශෝකය නිසා කිසිම ස්වරයක් නිපදවීමට අපොහොසත් වන සැටි.
- · ශාපය නිසා වෙන්වීමට සිදුවූ ඉදිරි දින ප‍්‍රමාණය ගනිමින් සිටින සැටි
- · දවල් කාලයට වඩා රාත‍්‍රියෙහි දුක් වෙමින් තැවෙන සැටි.
- · සිහිල් ස`දරැස් දෙස නොබලා යහනකට වැතිරි දින ගෙවමින් සිටින සැටි.
- · එක්රැස් කොට ගොතන ලද රළු කෙස් කළඹ වරින්වර ස්පර්ශ කරමින් සිටින හැටි.
මේ අනුව කාලිදාස යනු, හුදු එක්තරා කවියෙක් පමණක් ම නොව සමාජය
දෙස, සමාජ චරිතයන් දෙස ඔවුන්ගේ චිත්ත්‍යාභ්‍යන්තර
ස්වභාවයන් හා සියුම් හැසිරීම් ඉරියව් පිළිබ`ද පවා මනා ඥානයක් තිබුවෙක් බව පැහැදිලි වේ.
මල්ලිනාථයන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට කාම ශාස්ත‍්‍රයෙහි
ස`දහන් වියෝ දුකින් පෙළෙන නාටිකාවන් ගත කළ
යුතු අවස්ථා 10න් අටක් මේ විස්තරයට ගුරු කරගෙන ඇති බවය.
එමෙන් ම අවසානයේ යක්ෂයා ඈ වෙත එවන හසුනේ විනෝද වීම
පිනිස කළ යුතු කාර්යන් 4ක් දක්වා ඇති අතර ම කාම ශාස්ත‍්‍රයට අනුකූල
ලෙස එය සිදුකර ඇති බව විශ්වාස කරයි.
එම විනෝද කි‍්‍රයා (මේඝදූතයේ එන)
01. ප‍්‍රියාවගේ අංග ලක්ෂණ වලට සමාන වූ ස්වභාවික වස්තූන්ගේ
ලක්ෂණ පරීක්ෂා කිරීම.
02. ප‍්‍රියාවගේ රූපය සටහන් කිරීම
03. සිහිනෙන් ප‍්‍රියාව දැකීම
04. ප‍්‍රියාව ස්පර්ශ කළ වස්තූන් ස්පර්ශ කිරීම
මේවා කාලිදාසයන්ගේ සැබෑ අත්දැකීම් හා මනා ලෙද සංයෝග
වීම තුළ වඩා සාර්ථක පදවැල් නිර්මාණය වන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි වේ.
